Een indrukwekkende finale is het zeker. Het laatste deel uit 'het kerkhof der vergeten boeken' is een climax. Een verhaal op zich maar ook een climax, een samenkomst van alle personen en verhaallijnen die de boeken rijk zijn. Carlos Ruiz Zafón beheerst de kunst om je te verleiden tot verder lezen. Elke nieuwe onthulling proeft naar een volgende ontwikkeling in het verschiet. Hij schetst een beeld waarin het beste en het slechte in ons mensen bovenkomt. Waarin de twijfel die in ons huist verwoord wordt tegen een achtergrond van een zichzelf ontwikkelend Spanje. Als ware Spanje een opgroeiende jongen. Een schrikwekkenede vergelijking met onze huidige tijd is deze passage: "Per slot van rekening is dit (politiek red.,) is dat allemaal een soort vlooienmarkt van meer of minder goed gecamoufleerde belangen ter consumptie van de volksdomheid. Afgezien van de marionettennummertjes telt uitsluitend en alleen welke mensen de teugels in handen hebben en over de sleutel van de kas beschikken, en hoe ze het geld van de anderen onder elkaar verdelen". "Er zullen nieuwe slimmeriken verschijnen, nieuwe leiders en een koor van onschuldigen zonder geheugen zal de straat op gaan, bereid om te horen wat ze willen of moeten horen." Gelukkig -iig voor mij - weet hij de spanning ook weer te ontladen zodat je na het lezen tevreden achterblijft en een volgend boek op kunt pakken.